Asansörü Kim Keşfetti? – Ne Zaman Bulundu?
Asansörü Kim Keşfetti? – Ne Zaman Bulundu?
  • 7.10.2021
İnsanlık tarihi boyunca hayatımızı kolaylaştıran birçok icat gerçekleştirildi. Nitekim bu icatları düşündüğümüzde, hepsine farklı önemler yükleyebiliriz.

Günümüz şartlarında metropollerde bulunan gökdelenleri ya da yaşadığımız binaların yüksekliğini düşündüğümüzde ise akla ilk gelen icat asansör oluyor. Çünkü gökdelenlerin efektif bir biçimde kullanımı, tamamen asansörlerin varlığına bağlı. Tek bir tuşla bizi gökdelenlerdeki yüksek katlara çıkaran asansörlerin tam anlamı ile günümüzdeki gibi yapılması 150 yıl öncesine kadar dayanıyor. Peki asansörü kim keşfetti? Hayatımızı bu denli kolaylaştıran bu cihazlar, ne zaman bulundu?

Bir platform kabinden meydana gelen ve insanları ya da eşyaları dikine doğru indirip çıkarma işlevini gören asansörün icadı Eski Yunan’a kadar dayanıyor. Belki de tarihteki ilk asansör olarak adlandırabileceğimiz bu düzenekler, bir insanın ya da hayvanın gücü sayesinde yukarıya doğru hareket edebiliyordu. Romalı bir mimar olan Vitarius’un yazdığı eserlerde ise milattan 236 yıl önce Antik Roma’da yük kaldırmak için çeşitli makinaların bulunduğunu öğreniyoruz.

Asansörün Evrimi

Tabii ki ilk asansörler günümüzdeki gibi değildi. Asansörlerin günümüzdeki haline gelmesi farklı kişilerin katkısıyla meydana geldi. Örneğin, 1750 yıllarında asansör büyük bir gelişme kaydetti. Artık asansörlerin hareket ettirilmesi için insan veya hayvan gücüne gerek yoktu. Asansörler buhar gücü ile hareket ettirilmeye başladı. Bu işlem, asansörde bulunan buhar makinesinin tamburu sayesinde gerçekleşiyordu. Buharla çalışan bu asansörler 1754 yılında ABD’deki Hudson Nehri’nden buz kalıplarının çıkarılması için kullanılıyordu. Asansörlerin insanları taşıması için bir yüzyıl kadar daha beklenilmesi gerekiyordu. Çünkü asansörlerdeki halatların kopma riski bulunuyordu.

Elisha Otis, Amerikalı mucit, geliştirdiği bir emniyet freni ile asansörlerin insanlar için de kullanılmasını sağladı. Otis’in geliştirdiği emniyet freni, tehlike anında düşmesini engellemekteydi. 1853’te geliştirdiği emniyet frenini insanlara gösteren Otis, asansör halatının koptuğunda asansörün yere çakılmayacağını birçok kişiye gösterdi ve böylelikle insanları taşıyan ilk asansör de kullanılmaya başlandı.

asansörü kim keşfetti

Asansör Hakkında Bilgiler

Asansörün Elisha Otis sayesinde insanlar için de kullanılması ile birlikte birçok konuda kolaylık sağlandı. 1854 yılında Crystal Palace’daki bir fuarda sergilenen ilk yolcu asansörünün kurulması ise zaman aldı. İşte asansör hakkında kısa bilgiler:

  • İlk yolcu asansörünün kurulması fuardan tam 3 yıl sonra gerçekleşti.  
  • Asansörün insan taşıması tüm güvenlik önlemlerine sahip olduğunu göstermiyordu. J.W Meaker adında bir kişinin geliştirdiği yöntem sayesinde asansör kapıları da artık güvenli bir şekilde açılıp kapanabiliyordu.
  • Elektrikle çalışan ilk asansör 1878 yılında Werner von Siemens tarafından üretilmeye başlandı.
  • 1879 yılında ise ilk hızlı asansörlerin üretilmesi gerçekleştirildi. Asansörü geliştiren Elisha Otis’in şirketi Otis Elevator Co. tarafından gerçekleştirilen bu asansörler, aynı anda 4 birim ile hareket ediyordu.
  • 1889 yılında elektrik telli asansör icat edilmiştir.
  • Asansörlere düğmeli kumanda telinin konulması ise 1894’te gerçekleştirilmiştir.
  • Konutlarda kullanılan ilk asansör 1929 yılında Clarence Conrad Crispen tarafından üretilmiştir.

Hızlı asansörün icat edilmesi şehircilik ve mimarinin değişmesine neden olmuştur.


Hızlı Asansörler ve Şehirleşme

Yüksek hızlı asansörlerin bulunması ve kullanılması özellikle ilk başlarda ABD’deki şehirleşme ve mimarinin değişmesine neden oldu. O zamana kadar yatay olarak büyüyen şehirler, hızlı asansörler ile dikey olarak büyümeye başladı. New York başta olmak üzere birçok şehirde çok katlı binalar yapıldı. Günümüzde büyük şehirlerde yer alan gökdelenlerin hayata geçirilmesi ise yine hızlı asansörler sayesinde gerçekleşti. Son olarak, Siemens ve Halske şirketi, ilk elektrikli asansörlerini bir binaya kurdu. 22 metre yüksekliğinde olan bu binada bir ay boyunca çalışan asansör, hiç arıza yapmadan 8 bin kişiye hizmet verdi.